Beslenme… Sadece karın doyurmak değil; vücudumuzun enerjisini, ruhumuzun dengesini ve yaşam kalitemizi belirleyen en temel alışkanlık.
Ama ne yazık ki bu basit gibi görünen ihtiyaç, son yıllarda “şok diyetler”, “3 günde 5 kilo” vaatleri ve sosyal medyadaki mucize listeler yüzünden karmaşık bir hal aldı.
Çoğu insan, kısa süreli bir diyetle istediği kiloya ulaştığında sorunun çözüldüğünü sanıyor. Oysa asıl mesele, o kiloyu ve sağlığı yıllarca koruyabilmek. İşte bu noktada devreye sürdürülebilir beslenme giriyor.
Benim “sürdürülebilir beslenme” dediğim şey; yasaklara dayalı, ömrü 1-2 hafta olan geçici listeler değil. Hayat boyu uygulayabileceğiniz, keyifle devam ettireceğiniz, sosyal hayatınıza uyan, bedensel ve ruhsal sağlığınızı destekleyen bir beslenme biçimi…
Peki, bunu nasıl başaracağız? İşte 10 adımda sürdürülebilir beslenme rehberi:
-
Haber Galerisi İçerik
- 1 Şok Diyetlerden Uzak Durun
- 2 Kısıtlamadan, Dengeyle Beslenin
- 3 Küçük Ama Sürekli Adımlar Atın
- 4 Sevdiğiniz Yiyecekleri Hayatınızdan Çıkarmayın
- 5 Öğün Atlamayın
- 6 Porsiyon Kontrolü Yapın
- 7 Hazır Gıdaları Azaltın
- 8 Yeterli Su İçin
- 9 Esnek Olun
- 10 Kendinize Zaman Tanıyın
- 11 Neden Sürdürülebilir Beslenme Daha Etkili?
Şok Diyetlerden Uzak Durun
Lahana çorbası diyeti, 7 günde 7 kilo vaatleri, tek tip beslenme listeleri…
Bu tür diyetler genellikle hızlı kilo kaybı sağlar ama bu kaybın çoğu sudan ve kas kütlesinden olur. Sonuç? Metabolizma yavaşlar, kilo hızla geri alınır.
Unutmayın: Hızlı verilen kilo, hızlı geri alınır. Hedefiniz hızlı değil, kalıcı değişim olmalı.
-
Kısıtlamadan, Dengeyle Beslenin
Sürdürülebilir beslenme, tüm besin gruplarını dengeli şekilde tüketmeyi içerir.
Karbonhidratı tamamen kesmek, yağı sıfırlamak ya da protein yüklemesi yapmak uzun vadede hem sağlığınıza hem de psikolojinize zarar verir.
Tabakta renk çeşitliliği olmasına dikkat edin:
- Protein: Yumurta, balık, tavuk, baklagiller
- Karbonhidrat: Tam tahıllar, yulaf, bulgur, meyve
- Yağ: Zeytinyağı, avokado, ceviz
- Sebze-meyve: Günlük bol çeşit
-
Küçük Ama Sürekli Adımlar Atın
Bir anda her şeyi değiştirmeye çalışmak çoğu zaman başarısızlıkla sonuçlanır.
Örneğin;
- İlk hafta şekerli içecekleri bırakın.
- Sonraki hafta beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmeğe geçin.
- Bir sonraki hafta akşam atıştırmalarını azaltın.
Bu şekilde alışkanlıklarınız kalıcı hale gelir.
-
Sevdiğiniz Yiyecekleri Hayatınızdan Çıkarmayın
Sürdürülebilir beslenmenin en güzel yanı, sevdiğiniz yiyeceklerden tamamen vazgeçmenizi gerektirmemesidir.
Çikolata seviyorsanız tamamen bırakmak yerine miktarını azaltın. Pizza seviyorsanız malzemelerini daha sağlıklı versiyonlarla değiştirin.
Yasaklamak yerine denge kurmak, hem psikolojik hem de sosyal uyum açısından önemlidir.
-
Öğün Atlamayın
Öğün atlamak, özellikle kahvaltıyı es geçmek, gün içinde daha fazla acıkmanıza ve kontrolsüz yemenize sebep olabilir.
Sürdürülebilir beslenmede amaç, kan şekerinizi dengede tutmak ve metabolizmayı düzenli çalıştırmaktır.
Ana öğünlerinizi aksatmayın, gerekirse ara öğünlerle açlığı kontrol altına alın.
-
Porsiyon Kontrolü Yapın
Sağlıklı besinler bile fazla tüketildiğinde kilo artışına yol açabilir.
Porsiyonlarınızı küçültmek, tabaklarınızı daha çok sebze ve salatayla doldurmak, yavaş yemek… Bunlar hem sindirimi kolaylaştırır hem de gereksiz kalori alımını önler.
-
Hazır Gıdaları Azaltın
Paketli atıştırmalıklar, fast-food ve aşırı işlenmiş gıdalar; şeker, tuz ve doymuş yağ bakımından yüksektir. Ayrıca doyma hissini geciktirir, fazla kalori almanıza neden olur.
Sürdürülebilir beslenmede hedef, olabildiğince doğal ve az işlenmiş gıdaları tercih etmektir.
-
Yeterli Su İçin
Bazen açlık hissettiğinizde aslında susamış olabilirsiniz. Yeterli su içmek hem tokluk hissini destekler hem de metabolizmanın düzgün çalışmasını sağlar.
Günlük ortalama 1,5-2 litre su içmek, sürdürülebilir sağlıklı yaşamın en kolay adımlarından biridir.
-
Esnek Olun
Hayat her zaman planladığınız gibi gitmez. Tatilde, özel günlerde veya misafirlikte normalden biraz fazla yemeniz dünyanın sonu değil.
Önemli olan, ertesi gün dengeli beslenmeye geri dönmek ve bunu bir “diyet bozuldu” krizine çevirmemektir.
-
Kendinize Zaman Tanıyın
Sürdürülebilir beslenme, sabır gerektirir. Aylarca hatta yıllarca oluşmuş alışkanlıklar birkaç günde değişmez.
Kilo verme veya sağlıklı yaşam hedeflerinizde hızdan çok sürekliliğe odaklanın.
Neden Sürdürülebilir Beslenme Daha Etkili?
- Yo-yo etkisini önler: Kilo al-ver döngüsünden kurtulursunuz.
- Metabolizmayı korur: Kas kaybı yaşamadan yağ yakarsınız.
- Psikolojik olarak yıpratmaz: Yasaklar yerine özgürlük sağlar.
- Sosyal hayata uyum sağlar: Arkadaş buluşmalarında, tatillerde sorun yaşamazsınız.
- Yaşam boyu uygulanabilir: Geçici değil, kalıcı bir sistemdir.
Son Söz
Sağlıklı beslenme, hayatınızın bir parçası olmalı; ceza gibi değil, keyif gibi hissettirmeli.
Sürdürülebilir beslenme demek, “mükemmel” olmak değil; her gün biraz daha iyi seçimler yapmaktır.
Bugün atacağınız küçük bir adım, yıllar sonra sağlığınızın en büyük yatırımına dönüşebilir.
Dyt. Melina Ezgi Tosun
Kaynakça
- Harvard T.H. Chan School of Public Health. Healthy Eating Plate & Healthy Eating Pyramid.
- Academy of Nutrition and Dietetics. (2020). Practice Paper: The Role of Nutrition in Health Promotion and Chronic Disease Prevention.
- World Health Organization (WHO). Healthy diet (2022).
- Rolls, B. J. (2014). What is satiety?. Nutrition Bulletin, 39(1), 14–25.
Diyetisyen Melina Ezgi Tosun, Kıbrıs Sağlık ve Toplum Bilimleri Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünden yüksek onur derecesi ile mezun olmuştur. Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi’nde Fitness, Pilates ve Yoga eğitmenlik eğitimlerini tamamlamıştır. Ayrıca, çeşitli dil ve iletişim kursları alarak sağlık ve beslenme alanındaki bilgisini genişletmiştir.
